Historia zgromadzenia

Historia zgromadzenia

Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela założył św. Alfons Maria Liguori 9 listopada 1732 roku w Neapolu, w celu pracy duszpasterskiej wśród ludzi najbardziej zaniedbanych religijnie. Papieską aprobatę Zgromadzenie otrzymało w 1749 roku. Rozwój Redemptorystów w Europie wiąże się z osobą św. Klemensa Hofbauera, który po raz pierwszy przeszczepił Redemptorystów poza Alpy zakładając w 1787 roku placówkę w Warszawie, gdzie Redemptoryści znani byli pod nazwą Benonitów. Niestety zostali oni w roku 1808 decyzją Napoleona wypędzeni z Księstwa Warszawskiego. Ponowną próbę osadzenia Redemptorystów w Polsce podjął O. Jan Podgórski. Zorganizował on w Piotrkowicach k/Kielc tajną wspólnotę rozwiązaną przez władze carskie w 1834 roku. Trzecie osadzenie Redemptorystów w Polsce związane jest z osobą Sługi Bożego Bernarda Łubieńskiego, który w roku 1883 założył placówkę w Mościskach k/Przemyśla. Klasztor ten stał się bazą Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela na ziemiach polskich. W roku 1894 Redemptoryści utworzyli polską wice prowincję. W rok później utworzono w Mościskach małe seminarium; w 1899 roku utworzono polski nowicjat, a w 1903 roku własne seminarium. Warszawska Prowincja Redemptorystów powstała w 1909 roku i składały się na nią cztery klasztory w Mościskach, Tuchowie, Krakowie i Maksymówce, oraz hospicjum w Warszawie. Dzisiaj Prowincja jest najliczniejszą w Zgromadzeniu; w Polsce liczy dwadzieścia klasztorów, a redemptoryści polscy pracują w kilkunastu krajach na wszystkich kontynentach, m.in. w Brazylii, Boliwii, Argentynie, Burkina Faso (Afryka), Rosji, Kazachstanie, na Białorusi i Ukrainie, a także w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Danii, Niemczech, Austrii i we Włoszech.

Godło

Historia i znaczenie

W naszych tekstach o charakterze prawnym (Reguły z 1749, Konstytucje z 1764, Konstytucje i Statuty z 1982) nie ma mowy o godle Zgromadzenia. Mówi się tylko o pieczęci, która zawsze była używana jako godło Zgromadzenia.

Statut 06, który zasadniczo przytacza treść Konst. 717 z 1764, w ten sposób definiuje pieczęć:

"Godło Zgromadzenia tworzą: krzyż z włócznią i gąbką ustawione na trzech pagórkach, monogramy imion Jezusa i Maryi po bokach krzyża; nad krzyżem promieniujące oko; u samej góry korona. Wokół godła napis: "Copiosa Apud Eum Redemptio" (Obfite u Niego Odkupienie - por. Ps 129,7). 

Pochodzenie

 Od początku założenia Zgromadzenia zdawano sobie sprawę z konieczność posiadania pieczęci potwierdzającej legalność dokumentów, które były przedstawiane tak władzom świeckim jak i kościelnym, celem zatwierdzenia Instytutu i jego reguł, a także nowych fundacji. Dlatego św. Alfons i jego pierwsi towarzysze wybrali pewne religijne symbole, które w jakiś sposób wskazywałyby na ideę i cel nowego Instytutu, z dodatkiem pewnych dekoracyjnych elementów, które więcej czy mniej byłyby zgodne z normami heraldyki.

Wypracowanie pieczęci trwało wiele lat, nie znamy jednak dokładnie wszystkich etapów przez jakie przeszła ostateczna jej wersja. W Casa Anastasio, Scala, znajduje się grafit przypisywany Bratu Vito Curzio, który jest uważany za pierwsze godło Instytutu. Na ścianie przy piecu, widzimy krzyż na wzgórzu, dzidę, gąbkę, drabinę, z datą 1738. Pieczęć Zgromadzenia praktycznie została określona przed papieskim zatwierdzeniem Reguł (1749), jak to wynika z akt Kapituły z 1747.

Sekretarz wtedy zapisał: Pieczęć: krzyż na trzech pagórkach, a nad krzyżem promieniujące oko. Św. Alfons wykreślił słowa a nad krzyżem promieniujące oko, i dodał: krzyż z gąbką i włócznią a obok imiona Jezusa i Maryi. Ponad krzyżem promieniujące oko i na szczycie korona. Po czym następuje rysunek pieczęci.

Ale na tej pieczęci, która wydaje się być narysowana przez św. Alfonsa, jest umieszczony napis Copiosa apud eum redemptio a godło jest wsparte na dwóch małych gałązkach (oliwnych?). Ten ostatni szczegół nie pojawia się w tej postaci na żadnej pieczęci czy godle i nigdy nie był brany pod uwagę w prawodawstwie Zgromadzenia. Począwszy od drugiej połowy XIX wieku gałązka wawrzynu i oliwki, innym razem palmy, pojawiają się często na godle Zgromadzenia. Ale o tym nic się nie mówi w Konstytucjach.

Dwa lata po Kapitule w roku 1747 pieczęć Zgromadzenia pojawia się w karcie tytułowej drugiego wydania Nawiedzeń Najświętszego Sakramentu, Neapol 1749, i od tego czasu jest uważana za godło Zgromadzenia. 

 

 

 

 

Godło i jego symbolizm

 Nigdy nie ukazało się oficjalne wyjaśnienie elementów wchodzących w skład pieczęci czy godła Instytutu. Tworzące go symboliczne elementy przedstawiają dzieło odkupienia dokonane przez Jezusa Chrystusa, które Instytut ma głosić z pomocą Maryi. Stąd na wzgórzu krzyż wraz z dzidą i gąbką, imiona Jezusa i Maryi, raz hasło Copiosa apud eum Redemptio.

W heraldyce, oko umieszczone w równoramiennym trójkącie jest symbolem Trójcy. W tym wypadku oko bez trójkąta, może być również interpretowane jako miłosierne spojrzenie Boga na ludzkość, Bożą Opatrzność.

Za elementy heraldyczne, uzupełniające czy ozdabiające, uważa się: koronę (księcia), gałązkę palmy czy lauru i oliwki. Koronę ponad godłem można interpretować jako wieniec chwały za wytrwanie w powołaniu. Taką samą interpretację zwycięstwa i nagrody można zastosować do gałązki palmy, oliwki czy lauru. Trzy pagórki nie posiadają jakiegoś symbolicznego znaczenia; jest to normalny sposób ukazania góry według wymogów heraldyki.

 Nie wiemy, co skłoniło św. Alfonsa i jego towarzyszy do wyboru takich elementów w tworzeniu pieczęci godła Zgromadzenia. Akta Kapituły z roku 1747, nie dają w tym względzie żadnego wyjaśnienia. Wybór takich symboli usprawiedliwia się sam przez się, wyrażają one cel i duchowość Instytutu misyjnego pod nazwą Najświętszego Zbawiciela. Niektórzy jednak biografowie św. Alfonsa uważają, że na wypracowanie pieczęci w jakiś sposób miały wpływ nadzwyczajne wydarzenia, które miały miejsce w Scala podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu, zwłaszcza w czasie triduum poprzedzającego założenie Instytutu, 9 listopada 1732 roku. Świadkowie twierdzą, że widzieli w hostii czarny, czy ciemnego koloru krzyż, na wzgórzu, oraz narzędzia męki; a wielu mówi o gwieździe, czy gwiazdach i o czymś białym, jakby obłoku. Św. Alfons mówi, że widział "krzyż ciemnego koloru i wydawało mu się, że widzi obłoczek jako gwiazdę bielszą od sakramentalnych postaci, i która znajdowała się obok krzyża, który miał ciemny kolor".

Mons. Falcoia, następnego dnia po pierwszym "objawieniu" (11 września 1732), informował św. Alfonsa mówiąc mu, że mniszki po otrząśnięciu się z pierwszego przerażenia, myślały, iż "przez to Boży Majestat chciał poświadczyć i potwierdzić Instytut".

Dlatego też, nie powinna dziwić zbieżność zasadniczych elementów pieczęci czy godła Instytutu z podstawową treścią eucharystycznych objawień: wzgórze, krzyż, i narzędzia męki.

Copiosa apud eum redemptio

Jako hasło pieczęci Mons. Falcoia, w roku 1736, proponował Jer 1, 11: Virgam vigilantem ego video. Św. Alfons wolał jednak psalm 129, 7: Copiosa apud eum redemptio. W swoich pismach św. Alfons wiele razy używa tych słów psalmu i czyni to zawsze z wyraźną intencją obudzenia w grzeszniku ufności w nieskończone Boże miłosierdzie, ponieważ przez Jezusa Chrystusa, dzięki dziełu Odkupienia, objawił swoją nieskończoną miłość do wszystkich ludzi, gotowość przebaczenia naszych grzechów i uczynił nas swoimi dziećmi. Odkupienie stanowi dowód Bożej miłości do nas i Jego miłosierdzia dla nas, ponieważ nam przebacza i napełnia nas dobrami.

w. Alfons w swojej książce Tłumaczenie psalmów i kantyków brewiarza, we wstępie do psalmu 129 wskazuje na podstawowy sens tego psalmu, jako wyrażenie ufności grzesznika w nieskończone Boże miłosierdzie przez Jezusa Chrystusa: "W psalmie tym jest mowa o Żydach przed wyzwoleniem z niewoli Babilońskiej. Dlatego wyraża on sytuację każdego grzesznika, obarczonego ciężarem swoich grzechów i proszącego Boga o pomoc". A 7 wiersz św. Alfons komentuje następująco: "Wskazuje tutaj prorok na podstawę wszelkich naszych nadziei, którą jest krew Chrystusa, przez którą został odkupiony ludzki rodzaj. Dlatego mówi: ponieważ miłosierdzie Boże jest nieskończone i może nas całkowicie odkupić ze wszelkiego zła, udzielając wszelkiej pomocy".

Odkupienie jest obfite nie tylko dlatego, że nas wyzwala z grzechu i wszelkich jego skutków ale też dlatego, iż udziela nam nowego życia w Chrystusie. Wyraża to św. Alfons gdy zestawia wiersz 7 psalmu 129 z innymi tekstami mówiącymi o "obfitości" łaski i nowego życia zwłaszcza u Jana 10, 10: Ja na to przyszedłem na świat, aby życie mieli i mieli je w obfitości; a także Rzymian 5, 15: Ale z darem łaski rzecz ma się inaczej niż z przestępstwem i Rzymian 5, 20: Gdzie obfitował grzech, więcej jeszcze  rozlała się łaska.

We współbrzmieniu ze św. Alfonsem, Konstytucje pojmują odkupienie w szerszym sensie, gdy w Konstytucji 6 piszą o Redemptorystach jako "pokornych i odważnych sługach Ewangelii":

"Szczególnym przedmiotem tego przepowiadania jest "Obfite Odkupienie", czyli miłość Boga Ojca, który 'pierwszy nas umiłował i posłał Syna swojego jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy' (1 J 4, 10) i przez

 
Ducha Świętego ożywia wszystkich w Niego wierzących.

Takie Odkupienie obejmuje całego człowieka, doskonali i przemienia wszelkie wartości ludzkie, by wszystko zjednoczyć na nowo w Chrystusie (por. Ef 1, 10; 1 Kor 3, 23) i wszystko doprowadzić do swego celu, do nowej ziemi i nowego nieba (por. Ap 21, 1)."

W tym samym duchu wypowiada się Papież Jan Paweł II, w swoich przesłaniach do Redemptorystów. Z okazji dwusetnej rocznicy śmierci św. Alfonsa (1987), Papież zapraszał Redemptorystów do mówienia przy wszystkich okazjach apostolskiej działalności "o Bogu Ojcu, że jest 'bogaty w miłosierdzie', i o "obfitym" odkupieniu Chrystusa, Odkupiciela człowieka".

Jeszcze wyraźniej wypowiedział się z okazji trzech setnej rocznicy narodzin św. Alfonsa (1996), Papież określił wtedy podstawowe znaczenie Obfitego Odkupienia jako miłosierdzie i miłość Boga do ludzkości:

"Za przykładem św. Alfonsa powinniście we wszelkiego rodzaju duszpasterskiej działalności podkreślać centralność Chrystusa jako tajemnicę miłosierdzia Ojca. Redemptoryści niezmordowanie powinni głosić Obfite Odkupienie, to znaczy nieskończoną miłość, z jaką Bóg w Chrystusie nachyla się nad ludzkością, rozpoczynając zawsze od tych, którzy najbardziej potrzebują uzdrowienia i wyzwolenia, z racji większego naznaczenia zgubnymi następstwami grzechu".

Jak widać, godło Zgromadzenia, a zwłaszcza hasło Copiosa apud eum Redemptio, mają dziś większa znaczenie niż w przeszłości z tej racji, że się uważa, iż trafniej wyrażają identyczność misji Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela.

Herb Zgromadzenia
herb zgromadzenia

 

Białoruś, Grodno,

Ul.Kurczatowa 41,

+375 152 32 25 34

+375 152 32 25 35

redemptorby@gmail.com